Het Droste servies en het verhaal van de verpleegster

Ik weet niet of al verteld heb dat mijn Opa en Oma lang geleden een banketbakkerij hadden in Amsterdam Oost. Hierdoor ben ik opgegroeid met Droste. De chocolaatjes, de Sinterklaas letters en natuurlijk de cacao.

Het servies

Het alom bekende servies met de verpleegster dateert uit 1925 – 1939. Het kon worden gespaard met bonnen , die bij bijna alle Droste producten verpakt zaten.  Het doel van deze spaaractie was natuurlijk een knap staaltje marketing. Je moest behoorlijk wat chocolade en cacao nuttigen om alles bij elkaar te sparen. 

In het begin waren er alleen nog maar kop en schotels, maar het assortiment breidde zich alras uit.
Bekers en een porseleinen presenteerblad volgden de kop en schotels op. En later kwam daar ook nog de porseleinen chocoladeketel bij.
Voor de kop en schotels en bekers moesten 50 bonnetjes worden ingeleverd,  maar voor de presenteerschaal maar liefst 200 bonnetjes. De chocoladeketel kreeg je in je bezit bij inlevering van 250 bonnetjes. Bordjes waren ook te sparen, maar je begrijpt dat die voor de meeste mensen de laagste spaar prioriteit hadden. Deze zijn dan ook een gewild en duurder verzamelobject geworden.

Omdat Opa en Oma natuurlijk dicht bij het vuur zaten, waren zij in het bezit van een compleet servies, alleen de cacao voorraadpot ontbrak.  De hele santenkraam stond in de kleine keuken en werd gebruikt.
Voor mij kleven er zoveel fijne herinneringen aan het servies. In de winter een lekkere beker warme chocolademelk bij Oma drinken ( Opa was vroeg overleden) als je met blozende wangen van de kou binnen kwam. Fijn gespeeld in de sneeuw of geschaatst en dan je koude handen om zo’n heerlijk warme beker chocolademelk vouwen. Je rode neus diep in de beker om de fijne geur op te snuiven. Het ultieme genot!

Ik groeide op en op een dag vertelde ik Oma hoe mooi ik het servies vond. “Nou kind”, zei zij. “Dan mag jij het hebben als ik dood ben”. En dat gebeurde ook, onder het servies zat een plakkertje met mijn naam. Helaas had de chocoladeketel inmiddels het loodje gelegd. Maar ik kreeg ook bijzondere en zeldzame blikjes, van Droste toffees.

Omdat ik het servies compleet wilde hebben heb ik de chocoladeketel via een advertentie gekocht. Het heeft lang geduurd voordat ik de voorraadpot aan mijn collectie kon toevoegen.  Want het servies is uitgegroeid tot een gewild verzamelobject. En voor een voorraadpot moest wel even gespaard worden.

De verpleegster

Nu dus het verhaal van de verpleegster.
Deze wordt rond 1900 het onlosmakelijke beeldmerk van Droste. Het verhaal gaat dat een Haarlemse reclametekenaar, Jan Musset, geïnspireerd is geweest door een pastel uit 1744 van de Zwitserse schilder Jean Etienne Liotard: La serveuse de chocolat, ook wel La Belle Chocolatière genoemd. Door het gebruik van een verpleegster werd de nadruk gelegd op de zogenaamde heilzame werking van het product. Op de vroege blikken van Droste staat zelfs een rood kruis op de linkermouw van de verpleegster, maar dat moest verdwijnen na protesten van het Rode kruis.

Maar……….

Voor ons Nederlanders is het duidelijk, de verpleegster is het bedenksel van Droste. Maar is dat waar? Of was het toch al eerder gebruikt?
Door toeval kwam ik in  het bezit van een vreemd object. Op de verzamelaarsbeurs, ik denk 1980, viel mijn oog op een ronde porseleinen botervloot. In de war gebracht door de kleur, de uitstraling en de aanwezigheid van een verpleegster dacht ik in eerste instantie dat het een Droste item was. Ik kocht het ding omdat ik zoveel vond lijken op het Droste servies. Het intrigeerde mij mateloos. De aankoop was nog in guldens en ik weet echt niet meer wat ik betaald heb. Het heeft eerst thuis op een kast gestaan en uiteindelijk verdween het in de kast. Marktplaats kwam en dat was een (en is) een platform gevuld met informatie en kennis. Ik plaatste een advertentie met de vraag of iemand informatie had over mijn botervloot.  En zo kwam ik uiteindelijk terecht bij de Amerikaanse cacao – en chocoladefabriek Baker. Het bleek dat deze firma al sinds1872 de verpleegster als beeldmerk gebruikte. En dus al eerder geïnspireerd was geraakt door het schilderij van Liotard. Terwijl Droste pas rond 1900 de afbeelding als beeldmerk begon te gebruiken. Eerst op de blikken en later op het servies.  

Voor Droste bracht dat natuurlijk problemen met zich mee voor wat betrof de export van blikken Droste cacao.  Daarom werd voor de export door Droste het merk ‘Boy & Girl’ ontwikkeld: twee kinderen in Hollandse klederdracht.

Maar ja, was mijn botervloot nu het enige item dat leek op het Droste servies of waren er nog meer onderdelen???? En ja, het bleek dat er een heel servies is geweest. Soms duiken er items op en heb ik nog wat van het Bakers servies kunnen kopen. Een bordje, een kop en schotel en een suikerpot houden mijn botervloot nu gezelschap. De botervloot blijkt echter een zeer uniek voorwerp te zijn. Na een mail met foto gestuurd te hebben naar het Baker museum in Dorchester, Amerika,  bleek dat men daar niet bekend was met het bestaan ervan.

Leuke onverwachte kennismaking met een stukje geschiedenis van Droste, toch?

La Belle Chocolatière, wie was zij?

Na het schrijven van dit blog kreeg ik een leuk berichtje van de schrijfster van een boekje over het meisje dat geposeerd had voor het schilderij van Liotard. Het is een historische schets over Charlotte Barleuf, de muze van de schilder. Charlotte had in 1744 niet kunnen bedenken dat zij later grote bekendheid krijgt als het handelsmerk van Walter Baker en Droste.

Ik vond het een leuk boekje om te lezen en met toestemming van Nicole mocht ik het boekje vermelden op mijn blog. Dank aan Nicole Brouwer.

Als afsluiting nog even het recept van de bereiding van chocolademelk volgens Droste.

Recept

Volgens het Droste recept maakt u een heerlijk cacaodrank voor uw kind.
Voor 1 heerlijke beker cacaomelk neemt u 1 eetlepel Droste cacao, waardoorheen u 1 volle eetlepel suiker roert. Maak met 2 eetlepels water hiervan een glad, dun smeuïg papje. Laat inmiddels 1/4 liter melk met 1 mespuntje boter volop aan de kook komen. Terwijl de melk omhoog bruist, giet u – onder heftig roeren- het cacao-mengsel erbij. De melk zal onmiddellijk van het kookpunt afkomen. Laat dan terwijl u blijft roeren, dit cacaomengsel opnieuw schuimend opkoken. Het liefst herhaalt u ditzelfde proces nog eens. Giet deze drank schuimend en wel in de beker of, indien u er meer van heeft gemaakt, in een kan. Serveer ze warm of koud.